Transcript
Dokter Theo Compernolle ontmaskert in zijn nieuwe boek 'Ontketen Je Brein' de mythe rond multitasken. Kunnen we als mens nu wel of niet met meer dan één ding tegelijkertijd bezig zijn?
Dokter Compernolle, welkom bij ons in de studio.
Hallo.
Zijn wij als mens nu wel of niet in staat om te multitasken?
Daarop is het antwoord heel simpel: het menselijk brein... Het denkend brein, je moet een onderscheid maken, het denkend brein kan niet multitasken. De rest van ons brein doet niets anders dan multitasken. Duizenden taken op hetzelfde moment, maar ons denkend brein kan niet multitasken.
Maar wat betekent dat in de praktijk? Wat kunnen we dan wel en wat kunnen we dan niet?
Waar je heel veel verlies op lijdt en efficiëntie, creativiteit en productie, dat is de ene vorm van multitasking. Serieel multitasking wordt dat soms genoemd. Dat is voortdurend van het ene taakje naar het andere willen. "Ik ben met een e-mailtje bezig. Ja, ik moest nog een telefoontje doen. Terug naar de rapporten die ik aan het schrijven ben." Pop-up screentje. Ah, nog een e-mailtje..." Eén e-mailtje? Er is geen mens die naar één e-mailtje kijkt, dus naar het tweede e-mailtje, derde e-mailtje, enzovoort. Serieel multitasken.
Maar dat betekent dan, als ik u goed begrijp, dat we niets tezamen doen, maar dat we het gewoon achter elkaar doen.
Ja, want dat is het tweede; als je bijvoorbeeld je e-mails doet terwijl je aan de telefoon of in een conference call bent... Ons brein kan dat niet. Dus ja, voortdurend heen en weer. Maar elke keer dat je wisselt verlies je aan geheugen, creativiteit, energie... Het is volslagen inefficiënt. Volslagen inefficiënt. En het veroorzaakt stress.
Ook nog? Hoe werkt dat principe dan in de praktijk?
Nou: ik ben bezig met een rapport. Dat onderwerp en de context daarvan zitten in mijn werkgeheugen. Dan zo'n pop-up screentje... Iedereen moet dat meteen uitschakelen, want zelfs als je er niet naar kijkt; twee minuten een dip in je concentratie. Maar goed, ik ben bezig. Ik zie dat pop-up screentje. Ik denk: "oh, dat is een e-mailtje van de HR-directeur. Dat kan ik wel eventjes beantwoorden". Maar zo werkt het niet voor je brein. Wat moet je brein doen? Je brein moet die rijke, moeilijke, complexe context waar je mee bezig bent parkeren en je tijdelijk geheugen moet je werkgeheugen, zoals dat heet, schoonmaken. Het moet naar het langetermijngeheugen gaan om daar de informatie op te halen om dat e-mailtje te beantwoorden en dan moet je concentratie opbouwen. Als je één e-mailtje bekijkt, zo van: "ik ben nu toch bezig met die e-mails"... Dan gemiddeld 11 e-mails later pas denk je terug aan dat rapport. Maar dus elke keer voor elk e-mailtje is dat informatie binnenhalen, beantwoorden, parkeren, schoonmaken, informatie binnenhalen, beantwoorden, of concentratie opbouwen...
Dat klinkt niet best en efficiënt.
Dat is totaal inefficiënt.
Maar eigenlijk werkt heel onze maatschappij wel zo tegenwoordig, hè?
Ja, jammer genoeg. Totaal inefficiënt, dus daarom dat ik me... Het begon zo'n jaar of 10 geleden toen de Blackberry algemeen werd. Maar met de smartphone is het helemaal, omdat iedereen daarmee bezig is. De technologie is fantastisch. Voor mij is de combinatie van het menselijk brein en onze computers onklopbaar. Maar als je er even over nadenkt; de smartphone is algemeen geworden pakweg 5-6 jaar geleden en we hebben nog niet geleerd om daarmee om te gaan. En we gaan er dus op een werkelijk totaal inefficiënte manier mee om.
Maar moeten we dan een soort etiquette creëren van: "hoe moeten we omgaan met de technologie?"
Als je wat weet over je brein, dan snap je het. Veel mensen in mijn workshops zeggen: "ah ja, maar nu snap ik het". En die veranderen zaken. Maar dat zijn niet alleen mensen die in een kantoor werken. Ik heb een fanclub; dat zijn fabrieksmanagers en veiligheidsmanagers. Als ik een workshop zoals gisteren in Frankrijk gehad heb met zo'n groep mensen, die zien meteen hoe hun fabrieken georganiseerd zijn. Hoe het werk georganiseerd is. Hoe ze onwetend het werk organiseren op een manier die die arbeiders verplicht om te multitasken. En dat is niet alleen efficiënt in een fabriek, maar dat is ook gevaarlijk. Daar zitten incidenten in. En de kern van de zaak is: ons denkend brein kan niet multitasken. Punt uit, gedaan.
Oké, maar in de praktijk. Hoe lossen we dat dan op? Hoe moeten we dan omgaan met zo'n smartphone? Hem uitzetten?
Ja, uitzetten. Als je denkwerk moet doen, moet je dat ongestoord doen. Want elke storing is zo'n schakeling voor je brein. Dus je moet je denktijd oormerken. Je moet daar een kooi omheen zetten. Smartphone uit, alle hindernissen uit, en je denkwerk doen, 45 minuten aan één stuk.
Zeg je bewust 45 minuten?
Het varieert van persoon tot persoon, maar dat is een gemiddelde. Maar om dat te kunnen doen moet je leren en dat is eigenlijk het belangrijkst: batch processing. Het in blok verwerken van je e-mails. Ik heb nog nooit iemand meegemaakt... Ik werk wel vooral met managers en professionals. Het zijn eigenlijk alleen maar professionals. Ik heb nog nooit iemand meegemaakt die meer dan 4 keer per dag naar zijn e-mails moet kijken. 4 keer per dag naar je e-mails. En als mensen dat doen dan denken ze dat 3 keer ook gaat. En de idiotie... Nee, het is geen idiotie. De onwetendheid zit hem... Mensen zijn voortdurend met dat smartphonetje bezig in verloren tijd.
Ja, zelfs in vergaderingen en zo verder.
Maar dat is geen verloren tijd, want ons brein heeft niets doen nodig. We hebben naast ons denkend brein ook nog een archiverend brein. En dat archiverend brein doet zijn werk als ons denkend brein niet bezig is. Ze gebruiken dezelfde processen. Dus die twee zijn in evenwicht. Als je verschrikkelijk hard aan het werk bent, aan het denken bent, is het archiveren maar een klein beetje. Als je rust hebt en vooral als je slaapt, heeft dat archiverend brein als het ware het hele brein voor zichzelf.
Zelfs terwijl we slapen?
Ja, het mooiste werk... Ons archiverend brein doet zijn mooiste werk als we slapen. Omdat dat denkend brein op dat moment slaapt. Het archiverend brein heeft heel de zaak voor zich alleen. Heel de processor voor zich alleen, om in het eerste deel van de nacht de informatie van de dag netjes op te slaan, zodanig dat we het de volgende dag ook nog weten of 20 jaar later nog weten. En in het laatste deel van de nacht je voor te bereiden op de dag die komt. En dus alles ligt klaar. Als je 's avonds voordien beslist wat het belangrijkst is de volgende dag, dan ligt dat allemaal klaar. Dan moet je eigenlijk het belangrijkste werk eerst doen, maar vóórdat je je e-mails bekijkt. Want op het moment als je... Je brein is er helemaal klaar voor en als je dan meteen weer begint met je e-mailtjes. Waar is dat brein? Die ziet alle hoeken van de kamer. En al dat mooie werk van je archiverend brein is voor een groot deel om zeep.
Er zijn toch dingen die we wel kunnen doen, hè? We rijden allemaal met de auto naar het werk en tegelijkertijd luisteren we naar de radio en...
Ja, als je maar niet belt. Als je maar niet belt, want dat is wel heel belangrijk.
Maar wat is dan het verschil tussen naar de radio luisteren en bellen?
Wel, honderden onderzoeken erover. Maar het eerste is als we het hebben over dat multitasken. Wat we doen als we rijden is eigenlijk een derde brein dat die hele zaak overneemt. Dus de eerste keer dat je begint te rijden, dan leer je hoe je dat moet doen. Remmen, ontkoppelen, schakelen, richtingwijzer, achteruitkijkspiegel en om de hoek gaan. Als je dat doet met een brein dat maar aan één ding tegelijk kan denken; je komt bij de hoek, je remt, de auto blokkeert helemaal, maar je bent vergeten te schakelen. Maar met heel veel oefenen gaan de routinetaken naar ons reflexbrein. En ons reflexbrein kan multitasken; ongelofelijk. Maar voor het reflexbrein bestaat alleen maar wat hier en nu aanwezig is. Vergelijkbaar met een zintuig: er is geen toekomst, er is geen verleden, er is niets van dat al. En dat reflexbrein neemt de routine over. Maar als je dan rijdt op je reflexbrein en je bent aan andere dingen zo aan het denken; prima. En er komt een rode bal over de weg. Voor je reflexbrein, hier en nu; rood rubberen balletje, pff ik rij door. Op dat moment moet je denkend brein wel op stand-by staan, om in een flits te denken: "hee wacht, een rode bal. Misschien komt daar een kind achteraan". Alleen je denkend brein kan aan de toekomst denken, je reflexbrein niet. Dus met je denkend brein op stand-by, paraat, vertraag je als er een rubberen bal over de weg gaat en vermijd je dat je dat kind aanrijdt.
Maar op dat moment luister je dan eigenlijk niet meer naar de radio en ben je geswitcht naar die bal?
Ja, de radio is oké. Als het maar niet bellen is. Ons brein kan dat niet. En dat is ook de reden waarom handsfree en met de telefoon in de hand bellen geen enkel 0,0 verschil maakt.
Dat is opmerkelijk, want heel veel campagnes...
Dat is niet opmerkelijk als je weet hoe het brein werkt.
Nee, tuurlijk. Nee, vanuit je verhaal is het heel logisch...
8 keer, hè? 8 keer meer kans op een ongeval.
Maar vanuit de campagnes van de overheid is het opmerkelijk omdat zij zeggen van: "bel handsfree".
Ja, ja. Maar ik ben met de mensen van de FOD gaan praten daarover. Die weten dat precies. Dit weten dat. De overheid, door te zeggen: "alleen handsfree bellen", die geeft dan een indruk dat dat veilig is. Maar het maakt 0,0 verschil. En de ambtenaren die daarmee bezig zijn weten dat. Ze hebben ook uitgelegd waarom dat dan niet zou veranderen. Dat zijn gewoon lobby's. De automotive industrie en de telefoonmaatschappijen. Ja, maar ook omdat de politiek ons dat speeltje niet durft af te nemen.
U heeft over dit onderwerp een boek geschreven: 'Ontketen je brein', Uitgeverij Lannoo. Dat is in no-time... Met alle respect voor dokters, maar meestal als een dokter een boek schrijft, bungelt dat ergens onderaan de ranglijsten. Maar u staat gewoon bovenaan.
Ja, en het is eigenlijk vooral mond-op-mondreclame geweest. Het heeft in geen enkele De Standaard en in Nederland het NRC Handelsblad, De Morgen, enzovoort... Die hebben er niet over geschreven, zelfs.
Maar hoe verklaart u dat? Is er dan zo'n grote nood aan kennis voor dit thema?
Ik denk dat als de mensen zo het begin... Ze voelen het ook wel. Dat het niet efficiënt is.
Ja en de stress, burn-outs en zo verder.
Ja, absoluut hoor. Want dat je bij jonge mensen steeds meer burn-outs ziet, dat voortdurend afgeleid bezig zijn is zo inefficiënt dat je voor hetzelfde werk -als het denkwerk is, als het geen routinewerk is- heb je 4 keer, 5 keer, 6 keer meer tijd nodig. Je maakt meer fouten en je zit zo met continue stress op de achtergrond. Als je over stress praat dan denken de meeste mensen aan veel te veel stress. Maar veel slechter voor onze gezondheid en ons brein is stress die continu en continu duurt. En dat is meetbaar. Daar zijn hele mooie onderzoekjes over gedaan. Het antwoord is batch-processing. Ontkoppel om na te denken. Ontkoppel om je brein dat vermoeibaar is, je denkend brein, rust te geven. Ontkoppel regelmatig.
Dokter Compernolle; super bedankt voor je komst naar de studio.
Graag gedaan.
En u, beste kijker; bedankt voor het kijken en alweer tot volgende week!
