Transcript
Hoe ziet het evenement van de toekomst eruit? Een vraag die elke organisator die met innovatie bezig is stelt. Het antwoord hebben we vandaag niet. Wel verklapt Jaspar Roos het geheim van innovatie. En dat is volgens hem: humor.
Dag Jaspar, welkom bij ons in de studio.
Dank je wel.
Als ik nu eventorganisator ben, en ik wil het eens een keer anders gaan aanpakken, hoe begin ik daaraan?
Goede vraag, als ik de baas zou zijn van een evenementenbureau, dan zou ik in ieder geval kijken: kan ik nou verrassing centraal stellen in mijn programma of in de organisatie van het evenement? Ik zou het eigenlijk leuk vinden als ik als gast binnen zou lopen, dat er bij wijze van spreken een rode loper ligt. Dat er in één keer een zandbak ligt. Dat er daar een aantal dingen net op hun kop staan.
Dus dingen doen die mensen niet verwachten?
Juist, en vanuit mijn gedachtegang gaat eigenlijk dat... Mensen verwachten als ze naar een evenement toegaan dat ze netjes koffie krijgen, dat ze een paar sprekers horen, dat eigenlijk alles keurig gaat. En dat is een symptoom wat we zien in overal waar we naartoe gaan. Of het nou de supermarkt is, of dat we naar ons werk toegaan. Alles is netjes en keurig gedaan.
Als ik aan innovatie denk, dan denk ik meteen aan dingen perfectioneren, beter maken. Die zandbak, ik vind persoonlijk die rode loper... Ik vind hem wel grappig, die zandbak, maar ik vind de rode loper toch weer net iets aangenamer om over te lopen. Dus het gaat niet altijd over perfectioneren dan.
Nee, je moet je basis eigenlijk heel goed hebben. En misschien moeten we die rode loper gewoon lekker die rode loper laten. Want dat is dan iets dat eigenlijk echt een kernelement is. Maar het is interessant om dan te gaan kijken: wat zou je kunnen toevoegen dat het dan anders maakt? En wat je dus ziet als je de koppeling maakt naar innovatie: twee stromingen. Je hebt bijvoorbeeld de hele wereld van Apple. En die proberen eigenlijk alles steeds mooier te maken, steeds perfecter. Dat er eigenlijk geen ehh's en aah's meer... En dat is inderdaad waar ik aan dacht als ik aan innovatie denk.
Dat is meteen wat bij mij naar binnen komt.
Maar dat is zeker, hè? De technologie die we tegenwoordig allemaal zien. En daar worden woorden gebruikt als 'big data' of 'virtual reality' of 'wearables'. Eigenlijk van alles en nog wat van technologie dat ons leven beter zou maken, zorgen we er eigenlijk voor dat we een soort van perfecte beleving hebben. Stel je voor wat je eigenlijk ziet als je een Ikea-folder openslaat. Die plaatjes die je ziet... Heel veel vrouwen worden daar onrustig van. En die zeggen: "hee verdraaid, op die foto's is het allemaal zo perfect en mooi opgeruimd, en dan kijk ik bij me thuis, en zie ik allemaal van die plastic spullen liggen en zie ik die kleren van mijn man liggen." Nou ja, van alles en nog wat. De grap is dat Ikea dat niet eens meer in een echte opstelling doet. Het gaat alleen maar uit de computer. Dus zij creëren bij wijze van spreken belevingen. En dat is iets waar we in zitten in deze maatschappij: alles is perfect. Aan de andere kant zie je dus een wereld waarin mensen gewoon het verlangen hebben om zichzelf te zijn. Om zichzelf te zijn om... Ik word gewoon ongelukkig als ik mezelf steeds perfect moet maken. Ik vind het hartstikke leuk dat ik perfecte sterren zie, alleen word ik daar jaloers op. Bij wijze van spreken. Of ik kan me daar niet mee mengen. Daarom vinden wij als mensen het natuurlijk leuk om te kijken naar roddels van onze sterren. Of het nou K3 is of de Spice Girls of wat dan ook, wat ertussenin zit. En wij hebben een verlangen eigenlijk, om ook een soort van... "Ja, ik ben niet zo goed, hè? Ik ben gewoon normaal. En ik ben niet perfect." En dat is de wereld eigenlijk van imperfectie. En die past eigenlijk nu op dit moment heel goed in het tijdsbeeld waar we in zitten. We hebben natuurlijk de crisis. Griekenland, allemaal dingen mee aan de hand. Dingen gaan dus niet perfect. En het zou interessant zijn om die blik ook aan te nemen. Van: wat als we nou naar vooruitgang proberen te kijken, en als ik eens beter probeer te worden... Als ik bijvoorbeeld wil leren fietsen, ja dan val ik natuurlijk een paar keer op m'n snuit. In het begin. Ik kan niet in één keer wegfietsen. Dat lukt vaak niet. Dus ik moet dan ook leren te fietsen. En ik val, en ik val een keer over mijn stuur heen, of wat dan ook allemaal. En het is dus interessant om te kijken van: hoe zouden we die wereld nou bijvoorbeeld in de evenementen kunnen brengen? En wat ik dus zie is imperfectie. Dat is een verlangen wat mensen hebben. En bijvoorbeeld Adsy is een platform dat mensen eigen breiseltjes kunnen gaan verkopen. Je ziet tegenwoordig overal MakerLabs in de wereld, dat mensen dus met 3D-printing bijvoorbeeld allerlei kleine dingetjes kunnen doen. En dat is allemaal niet zo mooi als het uit China zou komen. In China zijn ze helemaal perfect voor een euro. En dan met zo'n 3D-printer, als je dan een Eifeltorentje zou willen printen, dan kost dat misschien wel 10 euro. Dus dan vraag ik eens even: "waarom gebeurt dat?" En de verklaring is elke keer dat mensen zich steeds meer normaal willen voelen, en dat ze dus ook verrast willen worden, dat ze denken van: ja, het is niet helemaal perfect. En daardoor zou ik bijvoorbeeld bij evenementen. Wat wij bijvoorbeeld wel eens organiseren bij evenementen... Ik weet niet of ik mag vloeken op het programma?
Absoluut, we zitten niet op de openbare omroep.
Even checken. Bijvoorbeeld een 'fuck-up night'.
Oh, en wat is dat dan precies?
Wat dat eigenlijk is, is een... Als je naar een evenement toegaat hoor je heel vaak perfecte succesverhalen. "Kijk, dit heb ik gedaan. Dat heb ik gedaan". En medailles, en wat er ook allemaal nog bijkomt. Succesverhalen. Maar dat is vaak een projectie, het einddoel. En dan heb je helemaal niet gehoord waar het van te voren allemaal is misgegaan. Dus zo'n avond, dat zou heel leuk bij evenementen kunnen zijn. We hebben het zelf een aantal keren georganiseerd over de wereld. Het is eigenlijk dat je dus aandacht geeft aan: "jongens, ik heb het geprobeerd, maar het lukte net niet". En waarom lukte het nou net niet? Bla, bla, bla, bla. En dan krijg je dus een heel andere setting.
Maar krijg je mensen daar dan van overtuigd om zich zo bloot te geven, om het dan maar letterlijk te zeggen?
We hebben het voor het laatst in New York gedaan: Amerikanen vinden dat natuurlijk fantastisch. Maar twee weken geleden hebben we het in Duitsland gedaan: het zelfde effect. En zelfs in Duitsland... Het is natuurlijk een vrij hiërarchisch land, maar het was helemaal geen probleem. Dan moet je natuurlijk mensen wel een beetje drank voeren en een setting creëren.
Dat helpt natuurlijk ook, hè?
Ja, en vaak doe je het natuurlijk ook op een cocktailreceptie of een avondprogramma. En in plaats van dat je eigenlijk dus niks zou doen. Dat je gewoon een soort van band hebt of een receptie. Zoiets erbij, een vrij goedkope interventie, en dan zien we eigenlijk dat er ontzettend veel enthousiasme ontstaat; mensen gaan met elkaar praten. Mensen gaan met elkaar in een keer delen, in plaats van: "hoe gaat het met u en wat doet u allemaal?" Standaard vragen en mensen vertellen: "ja, ik werk bij een heel groot bedrijf en ik doe deze zware rol".
En dan blijft het ook gewoon heel oppervlakkig, hè?
Op zo'n moment. In mijn ogen wel, en als je mensen dan gaat forceren om te zeggen: "nou, hoe gaat het met u? En wat doet u?" En vooral: "nou, wat is de laatste keer dat u echt iets fout hebt gedaan?" En dan zijn er natuurlijk heel veel mensen... Dat zijn ook de verhalen die bijblijven achteraf, hè?
Dat vergeet je niet.
En dat is veel leuker. Helemaal mee eens: mensen vinden dat leuker. En als ik dus evenementenplanner zou zijn, dan zou ik heel veel dingen gewoon helemaal perfect maken, en daar zijn natuurlijk evenementplanners ook heel goed in. En ik zou bewust een aantal dingen neerzetten waarvan de mensen denken: "hè?" "Moet dat wel zo?" Dat zou dus een zandbak kunnen zijn, dat zou dus bepaalde...
Maar is dat dan ook... Ik las in één van jouw artikels dat je zegt van: "humor is eigenlijk een belangrijke katalysator om innovatie mogelijk te maken. Om een cultuur te creëren waarin innovatie mogelijk is. Zijn dat dan ook elementjes waarvan je zegt: "daar ga ik humor inzetten?"
Precies, innovatie is natuurlijk een buzzwoord. We willen vooruit gaan als bedrijven, als organisaties. Dus we moeten nieuwe producten gaan bedenken. En we hebben drie stromingen die eigenlijk op dit moment gelden. Van: we moeten met kleine bedrijven samen gaan werken. Start-ups of disruptors. Of het dan Uber is of Airbnb. Of dan de equivalenten in de Benelux. Dat is dus een optie die kan. En wat je heel vaak ziet wat daar niet goed gaat, is dat zo'n jong bedrijf in één keer voor een heel groot bedrijf gaat werken. Die krijgen natuurlijk vaak veel geld, en dat vinden ze prettig. Maar die lopen dan in spijkerbroek rond terwijl ze in de grote bedrijven in pakken rondlopen. Kijk bijvoorbeeld naar de financiële industrie, dan zie je echt een verschil in die mensen. Dus dat gaat vaak niet goed samen want die praten gewoon een heel andere taal. Je zou het bijvoorbeeld zelf kunnen proberen te doen, als grote bedrijven. En dan krijg je termen als 'agile', 'lean' en 'scrum' en 'holacracy'. Dat zijn allemaal prachtige thema's. Alleen is het soms het geval dat je eigenlijk moet leren om die tools te gebruiken. Als je een schroef pakt, moet je dus een schroevendraaier pakken. Of een hamer of een plakband of.... En dat is ook een manier hoe innovatie op dit moment vaak wordt aangevlogen, waar heel veel sprekers over spreken. Ik ben persoonlijk fan van beginnen bij de cultuur. Eerst cultuur, vervolgens de tools en daarna werken we aan start-ups. En die innovatie-cultuur, dat is iets wat... Hoe zorg je ervoor dat mensen met elkaar niet high-fivend door de zaal heen lopen? Maar dat ze wel dus dingen met elkaar gaan delen. En innovatie is een groepsproces tegenwoordig. Dat is één van de dingen die moet gebeuren, dat mensen zich prettig voelen met elkaar. Dat is al vaker bewezen: als mensen onder druk staan, presteren ze niet beter, misschien tijdelijk. Innoveren is natuurlijk een creatief proces. Je kan niet zeggen: vrijdagochtend gaan we met zijn allen lekker innoveren.
Ja, dat is met die typische brainstormsessies. "Op dat moment gaan we een idee bedenken".
Precies. "Dan moet het, dan moet het, dan is het." En dat werkt dus vaak niet. Wat wel werkt is dus dat je gaat nadenken: hoe zorg je er eigenlijk voor dat een cultuur gaat ontstaan. Als je dan met verschillende cultuurdeskundigen spreekt, die zeggen allemaal: "dat is een proces, twee jaar, en dan gaan we mensen helemaal bereid maken". Een jaar geleden ben ik begonnen met een onderzoek naar: als je dadelijk iets heel geks zou gaan doen, waar iedereen van zegt: "dat kan niet". Dat we dat als een thema pakken. En dat was dus humor voor mij. En toen was ik nog bankier, dus dan kun je nagaan. Dus ik had het verlangen natuurlijk om iets te begrijpen waar ik in mijn rol niets mee te maken had. En dus ging ik onderzoeken van: "hoe werkt humor nou?" En de grap is eigenlijk: dus humor, dat heeft iedereen.
De ene wat meer dan de ander.
De ene wat meer dan de ander. Mijn humor is natuurlijk niet altijd jouw humor. We maken natuurlijk graag grappen over dat de Duitsers geen humor hebben. Maar dat is niet... Iedereen heeft humor, maar die humor is gewoon anders. En wat je dus ziet, wat humor eigenlijk betekent: een Nederlander en een Belg lopen een bar in. Dat is eigenlijk een situatie, en iets geks gebeurt er.
Ja, iets onverwachts.
Iets onverwachts gebeurt er en dan "hahahaha", dan gaan we lachen. Dat geks wat er gebeurt, dat is provocatie. Dus het is een patroon en in één keer gebeurt er iets raars. En als je dat patroon dus doorbreekt, dan ontstaat er dus in praktische zin een glimlach en ontspanning. In diepere zin ontstaat dus ook dat je in één keer een nieuw patroon gaat ontdekken, en dat je dus iets nieuws gaat ontwikkelen, en dat is dus eigenlijk wat bij innovatie zo belangrijk is. Je combineert bestaande dingen: "een Belg en een Nederlander lopen een bar in", en dat combineer je tot iets nieuws. En wat we dus zien eigenlijk is dat humor een hele effectieve manier is. Allereerst is het over het algemeen gratis. Het is ook iets dat iedereen heeft. Het is iets wat heel erg democratisch is. Dus iedereen wil het graag met elkaar delen. Heel veel bedrijven zeggen alleen dat het niet mag. En die zeggen: "je moet dure tools gaan gebruiken", "je moet feedback gaan doen", "je moet van alles en nog wat oppakken". En ik zeg eigenlijk, van: nee, we gaan cultuur hacken. We gaan het eigenlijk helemaal op een andere manier doen. We gaan allemaal dus interventies in organisaties neerzetten die ervoor zorgen dat mensen elke keer denken: "hè?" Wat is dat nou? En als je dus elke keer verrast, dan ontstaat dus in één keer dat mensen alles gaan delen.
Ergens halverwege het gesprek... Misschien om af te sluiten, hè? ...liet je het woord provoceren vallen. En dat helpt natuurlijk om dingen te onthouden. Die dingen blijven ook bij? Maar hoe zorg je ervoor dat je niet... Er is ergens zo'n grens en als je daarover gaat met provoceren, dan wordt het beledigen. Hoe zorg je dat je langs de juiste kant van die grens blijft?
Humor heeft ook de negatieve kant. En het is natuurlijk de kunst om daarbinnen te blijven. En dat weet je dus eigenlijk alleen maar door dingen uit te gaan voeren en dan eigenlijk met je hart uit te gaan voeren. Dat is het allereerste. En dan zijn er altijd mensen die dat dus niet leuk vinden. Dus wij kijken dus: wat is de bestaande organisatiecultuur? Of wat is het bestaande evenement? Wat verwachten mensen? En waar zijn ze dus iets minder mee bezig? Wat zijn die randzaken. En dan proberen we die randzaken aan te pakken. En dat zie je dan wel eens. En daar ontstaan dan nieuwe groeivelden op. Je kan je voorstellen: de eerste DJ die in één keer een rookgordijn, rookmachines ging gebruiken, daar waren ongetwijfeld mensen bij die dachten: "er is brand, er is iets aan de hand. Verschrikkelijk!" Dus voor die mensen was het een hele negatieve ervaring. En die anderen dachten: "wow, dat heb ik nog nooit gezien!" En in mijn ogen gaat dat met innovatie zo, dat gaat met evenementen zo. Dat is één van die dingen dus die wij heel sterk bij mensen proberen te doen: een glimlach creëren. Een glimlach... We hebben een hele campagne voor 'Start Smiling At Work'. Die glimlach komt, dan worden mensen dus meer ontspannen. Als ze meer ontspannen worden, worden ze ook meer toegankelijk om nieuwe ontwikkelingen te doen. En dan kom ik weer terug eigenlijk bij je eerste vraag: ik zou het heel interessant vinden eigenlijk als ik meer evenementen zou zien...
Met een zandbak in plaats van een rode loper.
Precies, bijvoorbeeld he, of met stickers. Wij hebben heel veel stickers die we maken voor bedrijven. Stickers zijn heel flauw natuurlijk. Als kindje van 5 had je ook een verlangen om stickers te hebben, van Pokemon of van welk ander merk dan ook. En als volwassenen zijn we dat helemaal niet meer gewend. Je mag ook nergens stickers meer plakken. Dan wordt facility management hartstikke boos. En wat wij doen voor heel veel bedrijven; dan maken wij stickers bijvoorbeeld over de strategie, en dan veranderen we net één woord. En dat het eigenlijk niet helemaal klopt. Maar elke keer als ik op een evenement kom, dan heb ik altijd rijen als ik heb gesproken. Dan zeg ik: "jongens, ik heb nog stickers voor jullie, grappige stickers". Die je eigen cultuur of jezelf een beetje op de hak nemen. Ik kan je garanderen: elke keer als ik dan sta, staan er zeker 100 man in de rij voor een sticker. En die stickers die wij maken zijn dan wel speciaal zo bedacht dat het een reactie oproept, want het is niet gewoon een companylogo en een witte achtergrond, maar er gebeurt iets. We zoeken elke keer van: wat kan er nou? Wat werkt er nou? En waardoor mensen uiteindelijk gaan glimlachen. En als ze gaan glimlachen gaan ze zich prettiger voelen, en staan ze ook meer open voor innovatie en dan kunnen ze ook beter luisteren.
