Transcript
Arjan Erkel werd in 2002 als medewerker van Artsen Zonder Grenzen 607 dagen gegijzeld. Vandaag geeft hij lezingen over veerkracht en organiseert hij het unieke teambuilding-concept: Prison Day.
Dag Arjan, welkom bij ons in de studio.
Ja, hoi Kevin.
Laten we even teruggaan naar 2002. Want een aantal kijkers van ons zullen jou misschien wel kennen van het nieuws. Sommigen misschien niet. Wat is er toen precies gebeurd?
Ik werkte voor Artsen Zonder Grenzen in Zuid-Rusland, als de directeur voor Artsen Zonder Grenzen in Rusland. In Tsjetsjenië en Dagestan. Om de vluchtelingen te helpen. En ik ben toen ontvoerd door moslimrebellen, door Tsjetsjeense en Dagestaanse rebellen, twintig maanden vastgehouden en uiteindelijk vrijgekomen voor losgeld.
Twintig maanden...
Ja, twintig maanden ellende. Echt diep in de put gezeten. Echt letterlijk 15 maanden lang van die 20 maanden in een hokje onder de grond van 1,5 bij 2 meter, tussen de mieren, de torren... Het was maar 1,90 meter hoog en dan toch wel allemaal gevaarlijke mannen natuurlijk met bivakmutsen...
Ja, want op zo'n moment denk je toch niet dat je daar nog uit komt?
Nee, op een slechte dag denk je echt: dit is het einde van mijn leven. Ik heb echt de laatste dagen of de laatste maanden van mijn leven in deze erbarmelijke situatie moeten leven.
Maar uiteindelijk ben jij er toch uitgeraakt. Hoe is het afgelopen?
Ja, het heeft twintig maanden geduurd, twintig maanden onderhandelingen. En ik heb zelf ook wel heel erg mijn best gedaan om juist contact te maken met die ontvoerders, om een betere positie te verkrijgen.
Is dat gelukt?
Ja, want in het begin keken ze me niet aan, hadden ze geen medelijden en zat ik gewoon in dat hokje. Maar uiteindelijk door voor mezelf op te komen, te laten zien wie ik ben, zodat ik waardering en respect verdien, begon het heel langzaam. Toen kreeg ik een boek. Op een gegeven moment mocht ik mee helpen koken.
Maar je sprak dan hun taal?
Ja, ik sprak wel Russisch, en ik begreep hun cultuur ook wel heel goed.
Ja, want dat helpt dan wel, hè? In zo'n omstandigheid.
Jazeker, het is altijd goed als je kan aansluiten bij de mensen. En aan de ene kant begrijpen wat zij willen. Het kan ook zonder begrip, hè? Ik had ook wel het idee voor mezelf: ik ga geen moslim worden of voor een vrij Tsjetsjenië vechten, maar wel mijn best gedaan om in zo'n microkosmos aan teambuilding te doen, laat ik het zo zeggen. Om erbij te horen zonder dat ik mijn achtergrond verloochende.
En dat heeft jou dan ook door die periode heen geholpen?
Ja, want anders had ik 24 uur per dag in een isolatiecel gezeten. En nu kon ik er af en toe even uit en waren er ook wel eens interessante en mooie momenten.
Toch wel? Kan je dat zeggen achteraf?
Ja, aan de ene kant omdat je trots wordt op jezelf omdat je veel bereikt waarvan je verwacht had dat dat helemaal niet had gekund. Op een gegeven moment zijn we bijvoorbeeld gaan boksen. Zij wilde altijd mij uitdagen. Ik dacht: "ja, ik kan over me heen laten lopen, of laat ik maar een keer ook zien... Maar dat is wel een trucje, nietwaar he? Ja kijk, als je verliest dan verlies je respect. Als je wint dan gaat hun hiërarchie misschien door de war. Toch maar gedaan uiteindelijk en in het begin is het dan heel moeilijk van: ga je terug slaan? Toen kreeg ik een klap op mijn oog en toen dacht ik: "ik sla toch maar terug". En ik voelde dat ik een blauw oog had. De dag erna zei degene die me geslagen had: "mag ik even je oog zien?" En het mooie wat hij toen deed: toen deed hij zijn bivakmuts opzij en hij had ook een blauw oog gekregen van mij. Dus uiteindelijk is soms voor jezelf opkomen, je grenzen verleggen...
Als ik jou hoor praten ben je eigenlijk heel respectvol voor de mensen die jou gevangen hebben genomen.
Ja, dat is wel gegroeid. Omdat je, zonder dat je elkaars ideeën hoeft te delen, hoe de wereld eruit moet ziet, kan je wel op een kleiner vlak de mens achter de rebel of de terrorist zoeken. En dan voor dat moment en voor die tijd werkte dat.
Uiteindelijk... Je hebt het al kort aangehaald: je bent vrijgekomen doordat er losgeld betaald is. Hoe is dat dan gelopen?
Alle details die weet ik niet, maar er is gewoon 1 miljoen betaald en een onderhandelaar die heeft dat afgeleverd. En toen hebben ze jou vrijgelaten? Ja, en dat was wel een hele mooie dag. Het was op Eerste Paasdag, ook een soort wederopstanding. En ik had ook een grote baard. Ik kwam uit een soort grot, een soort graf, dus ik voelde wel heel veel bij dat wederopstandingsverhaal. En sindsdien is ook wel mijn leven helemaal veranderd. Ik ben op een andere manier gaan kijken: wat haal ik uit het leven? Wat voeg ik toe voor mezelf? Wat voeg ik toe voor anderen?
Wat zijn voor jou de belangrijkste lessen uit die periode?
Aan de ene kant zelf verantwoordelijkheid om er iets van te maken. Maar we leven... Zeker als je verstand hebt en uit een goed milieu komt dan kan je in België en Nederland echt maken van je leven wat je wil. Alleen je moet wel de discipline hebben, de focus en de moed om stappen te nemen. Voor mij is vrijheid belangrijker geworden maar ook: als je iets wil, dan moet je het ook gaan doen, in plaats van allerlei excuses verzinnen en jezelf figuurlijk weer gevangen zetten. Van: "ik zou wel willen maar ik durf niet". Dat noem ik dan het mentale gijzelen. En in mijn werk... Ik doe tegenwoordig heel veel workshops met teams; organisaties verbeteren. Dan gaan we op zoek naar: wat houdt ons tegen om die volgende stap te maken?
Jij bent heel actief in de evenementensector, hè? Je geeft lezingen, je organiseert die workshops... We gaan het straks ook hebben over Prison Day, één van jouw teambuilding concepten. Is het niet vreemd om van zo'n traumatische ervaring nu je broodwinning te maken?
Nee, want het is ook wel een periode geweest waardoor ik ben gegroeid. Wat ik al zeg: je komt jezelf tegen, je leert voor jezelf opkomen. Dus ik ben veel zekerder geworden, ik heb meer lef gekregen, ik weet beter op mijn intuïtie te vertrouwen. Dat soort zaken, maar ook van: "ja, ze krijgen mij niet klein". En die boodschap wil ik ook wel doorgeven, van: "kom op, hè? Vecht voor jezelf!"
Een stuk veerkracht.
Ja, veerkracht. Je kan meer dan je denkt. En dat is ook wel mooi voor de wereld denk ik. Als we met elkaar net even dat onontdekte talent vinden, dan kunnen we nog meer en nog beter een footprint achterlaten.
Maar laten we nu eens inzoomen op Prison Day, want dat sluit natuurlijk het beste aan bij eventplanner.tv. Je organiseert teambuildingactiviteiten voor bedrijven.
Ja, dat noemen we Prison Day. Dan sluiten we mensen op. We hebben echt een hele grote gevangenis in Rotterdam, maar het kan ook in een andere gevangenis of...
Het is een echte gevangenis?
Ja, dit is een echte gevangenis. Daar kunnen 300 mensen opgesloten worden. Maar het kan ook in een kerker van een kasteel. Als het maar donker is, een beetje... Dat je echt voelt dat je vastzit en dat de deur op slot staat. En dan geven we hen opdrachten in overleg met het bedrijf, en ze mogen pas eruit als zij de oplossing hebben, of als ze durven te erkennen van: "er gaan dingen niet goed", en zij komen met de oplossing.
Maar ze worden dan ook in groepen opgesloten of individueel?
Nee, individueel. En dan hebben ze een klaagmuur. Je ziet gevangen vaak op hun deur gaan schrijven. Daar moeten zij op gaan schrijven: wat gaat niet goed in het bedrijf? Dan kom je dus, als je met 10 of 20 man zit, met allemaal dingen die niét goed gaan. Dan kan je gaan zeggen: "wat gaat wel goed? Waar moeten we mee doorgaan? Waar moeten we mee stoppen? En wat is de oplossing om ons team te verbeteren? Waar schuurt het nog? Waar wrikt het? Waar worden we blij van?" Noem maar op, hè? En als zij persoonlijk aangeven van: "dit kan beter, "en wij en de teamleiders van hun kant zijn het daarmee eens of die zien dat ook als een toegevoegde waarde", dan mogen ze eruit en met elkaar gaan ze dan ook die ideeën die ze opgewekt hebben, kunnen ze dan ook uit gaan werken. En aan de andere kant is het ook zo van: als je gevangen zit ga je ook voelen: "wat had ik beter kunnen doen in mijn leven? Waarom ben ik hier terechtgekomen? Waar heb ik dit aan verdiend?" En heel veel mensen staan natuurlijk niet zo stil bij wat ze van het leven maken. Die kabbelen mee met het ritme waarin ze zijn aanbeland, maar vaak hebben ze wel wensen of ideeën van wat er beter kan.
Hoe staan mensen ertegenover als de directeur binnenkomt en zegt van: "goh, we gaan dit jaar niet kayakken, maar we gaan in een cel zitten"?
Nee, dat is even slikken. Want dan denken ze van: "waarom dit?" Maar dan voelen ze zich dus ook eventjes zich echt gevangen genomen, maar wij gaan dan snel die link maken van: waarvoor zou je dit verdiend hebben? Hoe kom je er weer uit? En hoe ga je dan je bedrijf helpen omdat ze jou ook weer vrij moeten krijgen.
Je zegt: "mensen voelen zich gevangen". Kan je dat gevoel effectief... Ik weet niet hoe lang ze in zo'n cel zitten.
Nee, dat is variabel van hoe lang je denkt dat dat nodig is. Maar je kan mensen echt het idee geven van... Want alles wordt afgepakt, hè? Je telefoon, je iPad, zelfs je trouwring, Dus je bent ook echt eventjes...
Ja, langs de andere kant weet je wel van: vanavond...
Ja, het komt ook voor dat wij bijvoorbeeld zeggen: "het duurt tot vijf uur", en dat wij met het thuisfront gaan bellen van: "hij komt niet thuis", zodat die man of vrouw in de stress schiet van: "ik had de kinderen op moeten halen", of: "ik zou nog moeten sporten".
Dan wordt het inderdaad wel wat echter.
Ja, dus het wordt allemaal wel wat echter. En er zijn ook gewoon gevangenbewaarders en het eten is net even iets minder. Maar na verloop van tijd als zij ook even de stilstand hebben gevoeld, van: "wat doe ik met mijn leven? Wat haal ik eruit? Wat doe ik met het bedrijf? Laten we nog dingen liggen?" Dat onontdekte wat er nog is. Dan gaan we weer positief, van: kom op, we gaan eruit. We gaan aan de sport. We doen even sportactiviteiten. Vaak boksen. Iets een beetje macho, het gevangenisleven afreageren. En dan weer bouwen aan de ideeën die zijn opgewekt. Het stoplichteffect van: waar moeten we mee stoppen en wat moeten we juist meer gaan op gaan pakken? En op die manier zie je dat het hartstikke effectief is.
Ja? Hoe zijn de reacties achteraf op zo'n dag?
Het mooie is dat je dus én op het persoonlijke vlak reacties krijgt, van: "ja, misschien is het toch maar eens tijd om weer te gaan dansen of weer te gaan boksen of bij mijn vrouw of mijn man weg te gaan. Echt. Oei! Ja, want mensen lopen vaak al rond met iets waar ze afscheid van willen nemen.
Maar dat ze op zo'n moment eigenlijk eindelijk de ruimte vinden om daar voor zichzelf een beslissing in te nemen?
Ja, en voor het bedrijf... Omdat ze pas vrijkomen als er goeie ideeën gecreëerd worden, zie je ook dat vanuit een soort armoede, omdat ze niets hebben...
Heb je het dan nog nooit meegemaakt dat iemand zegt: "goh, voor dit bedrijf wil ik niet meer werken"?
Nou, dat zou ook kunnen, maar dat is ook niet erg natuurlijk, want dan had hij het daar toch al niet naar zijn zin. En het is natuurlijk beter om met gemotiveerde mensen rond te lopen die vooruit willen kijken. Dus het mooie is vanuit die stilstand juist weer de beweging in te gaan.
Ik vind het een ontzettend fascinerend concept. Waar kunnen mensen informatie vinden?
Op prisonday.nl Dus www.prisonday.nl.
Oké Arjen, dank je wel voor je komst naar de studio.
Nee Kevin, graag gedaan. Dank je.
En u, beste kijker: bedankt voor het kijken en alweer tot volgende week.
