Transcript
Je ziet ze tegenwoordig overal op publieke plaatsen en evenementen, een AED of automatische defibrillator. Weet jij hoe je zo'n toestel gebruikt om een leven te redden? MUG-verpleegkundige Erik De Vadder toont hoe het moet.
Dag Erik, welkom terug in de studio.
Goedemiddag terug.
We hadden vorige keer over het klassieke reanimeren. Maar ondertussen hebben we er ook een hulpmiddel voor, in de vorm van een AED, die je op veel plaatsen ziet hangen. Hoe werkt dat precies?
Hoe het werkt ga ik dadelijk uitleggen. Ik denk dat het vooral belangrijk is om te weten, wie dat toestel mag gebruiken.
Ja, uiteraard.
Dat is de eerste stap. Omdat voor veel mensen geldt: onbekend is onbemind. De wet is daar heel simpel over, iedereen mag dat toestel gebruiken. Ongeacht een opleiding, of niet. U begrijpt natuurlijk dat, als de mensen zo'n toestel zien hangen, de drempel om dat te gebruiken zeer hoog is. Wat hebben we gezien in een studie van twee jaar geleden? Als mensen een opleiding hebben gevolgd, ook al is dat maar kort, en iets kennen van het toestel, 87% van de mensen wel het toestel van de muur gaat halen en gebruiken. Dus iedereen mag het gebruiken, maar ik denk dat als je inderdaad een kleine opleiding hebt gevolgd, dat een meerwaarde geeft naar het gebruik toe.
Ik neem aan dat het moment dat je beslist het te gebruiken, net hetzelfde is als in de vorige aflevering werd uitgelegd. Het moment dat je vaststelt dat hij buiten bewustzijn is en er geen ademhaling is.
Dat klopt inderdaad en liefst dan zo snel mogelijk het toestel. Maar dat gaat jammer genoeg niet altijd. We hebben dat ook niet altijd bij de hand. Maar als je beschikt over zo'n toestel, is het de bedoeling dat je het toestel zo snel mogelijk bij je slachtoffer hebt en het gebruikt op de manier die ik nu ga voordoen.
Oké, the stage is all yours.
Misschien interessant om te weten, je hebt dit toestel in verschillende vormen en kleuren en groottes enzovoort. Dit is echt een toestel om buiten aan de muur te hangen, door de stress kan dat al eens vallen. Als je dat in de vorm van een smartphone hebt, begrijp je dat als ze dat buitenhangen en dat valt…
Dan is het kapot.
Dus meestal is dat redelijk robuust. Maar wat is belangrijk: alle toestellen werken op dezelfde manier. Dat wil zeggen dat je die moet opendoen, aanzetten, twee elektroden op de borstkas kleven bij het slachtoffer en een stapje achteruit doen want dan gaat de elektrische schok komen. Dus de werking van alle toestellen is hetzelfde, ongeacht het merk, de grootte, het kleur en de vorm. Ook wel interessant om te weten.
Ja, dus als je er eentje gezien hebt, heb je ze allemaal gezien.
In principe ken je ze dan allemaal. Ik kom aan bij mijn slachtoffer. Ik heb de controles daarstraks gedaan. Dus zoals ik heb verteld, moet ik het toestel aanzetten. En het toestel begint te praten.
"Bel direct voor professionele hulp."
Mocht ik het vergeten zijn, hulpdiensten verwittigen.
"Verwijder alle kleding van de borst van de patiënt".
We hebben dus een vrije borstkas nodig, om straks die elektroden te kleven.
"Trek aan de rode hendel, om de zak te openen".
Ik denk dat het duidelijk is, waar de rode hendel is.
"Kijk naar de afbeeldingen op de elektroden".
"Verwijder één elektrode van het blauwe plastic".
"Breng de elektrode aan op de ontblote borst, volgens de illustratie".
Hier ga ik het toestel even onderbreken om een beetje uit te geven. We hebben het toestel open gedaan, het heeft verteld om de hulpdiensten te verwittigen, mochten we dat vergeten zijn. En dan heeft het toestel gezegd, als de borstkas ontbloot is, om de elektrode uit de, in dit geval, rode hendel te halen. De mensen denken dan: heeft elk toestel een rode hendel? Nee, in sommige toestellen zitten die elektroden in een plastic zakje en zegt het toestel: open het plastic zakje.
Maar het ding zegt het eigenlijk al vanzelf.
Het zegt inderdaad perfect wat je moet doen. Mocht dat niet zo zijn, het betreft altijd twee elektroden die je nodig hebt. En of die nu in een plastic zakje steken, in een grijs doosje of wat dan ook, het toestel zegt waar je dat moet uithalen. Dus heel gemakkelijk. Het toestel heeft mij nu net gevraagd om de elektrode te kleven. Op de juiste plaats op de borstkas. Ook hier denken mensen weer, oei, ik ga dat vergeten, enzovoort. Wel kijk goed, je hebt één elektrode die je rechts onder het sleutelbeen moet kleven. En één elektrode die je links onder de oksel moet kleven. Dit zijn de vaste plaatsen. "Oei, ik ga dat vergeten, ik weet dat niet meer". Wel, op de elektrodes van elk toestel staat duidelijk vermeld waar je ze moet kleven.
Ja, duidelijker kan niet.
Duidelijker kan niet, want op elke verpakking staat ook nog eens vermeld waar je ze moet kleven. En als je een toestel open doet, zit er ook nog een pictogrammetje in, waarop ook nog eens geschreven staat waar de elektroden moeten worden gekleefd. Dus ik denk dat de mensen al bijna tegenzin moeten hebben om er één op het hoofd te kleven en één op de voet te kleven. Het is dus duidelijk waar ze moeten worden gekleefd. Hoe ga je die kleven? Ik haal één elektrode van de verpakking, ik leg die op de juiste plaats, in dit geval rechts onder het sleutelbeen, en ik ga dat stevig aanduwen. Dat doe ik ook met die andere. En dat doe ik ook weer op de juiste plaats, links onder de oksel. Stevig aanduwen. Waarom dat stevig aanduwen? Omdat het toestel nu gaat detecteren, of er een elektrische schok nodig is, of niet.
Het toestel bepaalt zelf of het nodig is?
Inderdaad, het toestel bepaalt dat. Het toestel bepaalt niet of er hartslag is. Het zou kunnen dat er hartslag is - dat weet je natuurlijk niet - maar dan gaat het toestel geen elektrische schok geven. Mensen vragen zich soms af, hoe het toestel dat kan weten. Dat is heel gesofisticeerd. Wanneer gaat het een elektrische schok geven? Je hebt twee soorten hartstilstanden: de hartstilstand die we kennen van de TV, twee korte piepgeluiden en dan de vlakke lijn, dat is eigenlijk het slechtste, de pompfunctie van het hart is weg en de elektrische functie is ook weg. In het vakjargon noemen wij dat een "dode dode". Dat is dus het slechtste van allemaal. Daar gaat het toestel geen elektrische schok op geven. Het enige wat hier baat is hartmassage.
Oké en in de vorige aflevering hebben we geleerd, hoe dat moet.
De tweede mogelijkheid is dat de pompfunctie van het hart weg is, dus het rondsturen van het bloed in het lichaam is niet meer aanwezig, maar uw hart wil wel nog. Er is nog elektriciteit aanwezig. Die zit rond het hart, maar heel ongecontroleerd, waardoor het hart niet meer samentrekt. Dat noemen we in het vakjargon de "levende dode". Dat zijn de mensen die we het best terug kunnen behandelen. Daar gaat het toestel een elektrische schok op geven.
Daar komt dan ook de naam van? Defibrillatie.
Defibrillatie, inderdaad. Want dat is een fibrillatie en het toestel is een defibrillator. Om echt even de elektriciteit van uw hart weg te nemen en ervoor te zorgen dat de elektriciteit die aanwezig moet zijn, terug de baas kan zijn en het hart terug kan laten pompen. Dan gaat het toestel een schok geven. Het toestel bepaalt dat dus, wij bepalen dat niet. Ik heb de elektroden dus gekleefd, en daarom moet je ze stevig kleven, ik ga het toestel terug even aanzetten.
"Raak de patiënt niet aan".
Het toestel zegt dat we de patiënt niet mogen aanraken.
"Bezig met evalueren van het hartritme".
Het gaat nu kijken welk hartritme aanwezig is. Ik doe een stapje achteruit.
"Maakt zich gereed een schok toe te dienen, iedereen afstand houden".
"Raak de patiënt niet aan. Schok wordt toegediend".
"Schok toegediend".
Wat is er nu gebeurd? Ik heb de elektrodes gekleefd, het toestel heeft gezegd: raak de patiënt niet aan. Dan is het ook uw taak ervoor te zorgen dat je de patiënt niet aanraakt. Maar ook de omstaanders.
Dat is om zelf ook niet die schok te krijgen?
Inderdaad, want als je ertegen zou zitten, dat is niet zo plezant.
Je zal snel weg zijn.
Een vrij hoge dosis Joule. Ik ben geen elektricien, maar ik denk dat dat niet zo aangenaam is. Uw taak is dan inderdaad om ervoor te zorgen dat er ook niemand anders tegen zit. Er kan iemand tegen die voeten staan, want u weet, als er hier iets gebeurt, altijd heel veel supporters errond. Het toestel zegt, raak de patiënt niet aan. Het gaat dan detecteren welk hartritme er is. In dit geval was er een hartritme om een elektrische schok te geven. Heeft het toestel gezegd dat het zich oplaadt, elektrische schok aanbevolen. Je hoort dan een geluid en daarna: schok is gegeven. En dan zie je de patiënt even bewegen. Het is niet zoals op TV dat hij een halve meter omhoog springt. Absoluut niet. Maar dan is er een spierspanning en zie je de armen even opzij gaan. En dan zegt het toestel, als de schok is gegeven: het is veilig om de patiënt aan te raken, start reanimatie. Dat wil zeggen dat het nu heel belangrijk is om verder hartmassage te doen.
Dus, ondanks het feit dat die schok er geweest is, moet je toch nog hartmassage doen?
Absoluut. En dat is de grote boodschap. Mensen denken dan: het toestel doet alles zelf. Dat klopt, maar het hart moeten wij natuurlijk doen. Want we moeten ervoor zorgen, dat de zuurstof rondgepompt raakt. Is dat dus gebeurd, dan zet je uw hand terug in het midden van de borstkas, zoals vorige keer. Je laat de elektroden mooi ter plaatse, want je hebt plaats om je handen te zetten, je gaat erboven hangen en je begint terug, dertig maal. Eén, twee, drie, vier, vijf, zes. Je kan rustig de elektroden ter plaatse laten en je gaat terug dertig maal hartmassage doen. Het is heel belangrijk dat je sowieso hartmassage doet. Ook al zegt het toestel, de tweede mogelijkheid, er is geen schok aanbevolen. Wanneer er geen fibrillatie is, zal het toestel ook zeggen: start hartmassage.
En gaat het toestel dan later nogmaals zo'n schok herhalen?
Inderdaad, na twee minuten zal het toestel zeggen: stop eens even, ik ga terug een controle doen, ik ga nog eens checken wat het hartritme is. En het toestel gaat dat ook zeggen. Het gaat dat duidelijk maken. En dan doe je net hetzelfde: een stap opzij zetten, wachten tot het veilig is, om terug te beginnen met hartmassage.
"Maakt zich gereed een schok toe te dienen, iedereen afstand houden".
"Raak de patiënt niet aan".
"Schok wordt toegediend".
“Schok toegediend".
"Reanimatie beginnen".
Het toestel zegt om te beginnen, dus ik zet mijn handen in het midden van de borstkas en ik begin terug: één, twee, drie, vier, vijf, zes, zeven, acht, negen en tien. Eén, twee, drie, vier, vijf, zes.
"Raak de patiënt niet aan".
En dan stop je even en gaat het toestel terug.
“Beginnen met evalueren van hartritme".
"Maakt zich gereed een schok toe te dienen, iedereen afstand houden".
"Raak de patiënt niet aan".
"Schok wordt toegediend".
“Schok toegediend".
"Reanimatie beginnen".
Terug starten met reanimeren.
Zo blijft het verder gaan.
En zo blijft het verder gaan, tot, in principe, de hulpdiensten ter plaatse zijn, zoals we vorige keer hebben gezien, de patiënt eventueel terug wakker wordt, wat in dit geval wel zou kunnen. Want in veel gevallen zijn de eerste minuten, men weet zelfs dat dat zich tot zeven à acht minuten, voordoet in het hart, dus dat is beste kans, om terug tot leven gewekt te worden.
Dus het feit dat je, als burger, zo'n toestel tot je beschikking hebt en het ook effectief gebruikt, kan echt het verschil maken tussen leven en dood?
Absoluut. Het zien gebeuren, het beschikken over het toestel en het snel starten van hartmassage, kan de overlevingskans doen stijgen met zestig procent.
Zestig procent? Dat is indrukwekkend.
Dus ik denk dat het wel de moeite is, om daaraan te starten.
Oké Erik, dank je wel alvast om dit ook weer te tonen.
Met veel plezier.
En u beste kijker, bedankt voor het kijken en alweer tot volgende week.
