Transcript
Geïnterviewd worden door de pers, is altijd spannend. Zeker als de reporter ook nog eens inhoudelijk naar een andere boodschap vist, dan dewelke je zelf wil meegeven. Media-expert Lies Martens geeft tips over hoe je zelf de inhoud van een interview kunt bepalen.
Dag Lies, welkom in de studio.
Dag Kevin, fijn om hier te zijn.
Wij als journalisten hebben vaak de negatieve eigenschap om over iets anders te beginnen, dan de gasten over willen spreken. Nu, ik kan me voorstellen: als je als gast geïnterviewd wordt voor televisie of voor andere media, dat het soms heel uitdagend is om dan toch bij jouw eigen verhaal te kunnen blijven.
Ja, eigenlijk, het allerbelangrijkste, vind ik, als je met de pers te maken krijgt, met journalisten, dan is dat vooral om niet het gevoel te krijgen, dat je daar als slachtoffer zit. Dat je daar als een soort, ja, lijdzaam figuur dat allemaal moet ondergaan. Maar dat je eigenlijk heel sterk in je kracht blijft en dat je heel goed weet, van: wat is mijn boodschap, wat wil ik vertellen, bijna ongeacht de vragen die ik ga krijgen. Terwijl de meeste mensen, als ze met journalisten te maken krijgen, net een omgekeerde reflex hebben. Ze gaan zich wat willen voorbereiden en ze gaan aan die journalist op voorhand al vragen: "Wat zijn uw vragen?" Of "Wat gaat u mij allemaal vragen?" En ze gaan zich dan proberen daar zo goed mogelijk op voor te bereiden. Als je dat doet, dan is de kans nog altijd heel groot dat, inderdaad, die journalist op het einde nog met één, twee of drie vragen afkomt, die hij helemaal op voorhand niet had gecommuniceerd. Die nog niet op zijn lijstje stonden. Of die zelfs gewoon op het moment zelf in zijn hoofd komen. Zo was dat toch bij mij, als ik interviews deed, ik had niet echt een uitgeschreven lijstje van vragen. Maar al naargelang het gesprek, kwamen de vragen in mij op. En dan kon het wel eens zijn, dat mensen, inderdaad, een beetje schrokken. Dus mijn belangrijkste tip, als ik mediatraining geef, is toch vooral: houd als gast, als praatgast, als geïnterviewde, de teugels van het verhaal stevig in handen. En laat je niet van de wijs brengen door vragen, die op je afkomen en waar je beleefd wil op antwoorden, maar die eigenlijk mijlenver van je eigen boodschap liggen.
Maar hoe doe je dat dan? Want je staat tenslotte vaak voor een journalist die daar echt in getraind is. Om die dingen uit jou te krijgen.
Ja. Het is niet gemakkelijk. Maar er zijn wel een aantal techniekjes. Eerst en vooral: heel belangrijk is, dat je al op voorhand weet wat je kernboodschap zal zijn. Heel veel mensen vragen zich dat eigenlijk zelfs niet eens af. Die gaan naar dat interview en die denken: ik hoop dat ik goed ga kunnen antwoorden op alle vragen. Eigenlijk moet je jezelf, als je een evenement hebt bijvoorbeeld, op voorhand de vraag stellen, van: wat willen wij dat er morgen in de krant staat, of wat willen wij dat er in het nieuws komt, op de radio, of op een blog, of weet ik veel waar. Wat het medium ook is. Dus je moet, eigenlijk, al op voorhand heel goed je eigen kernboodschap omschreven hebben. Dat mogen er ook meer zijn, maar zeker niet meer dan drie. En dan zijn er een aantal technieken om van de vraag die je krijgt, te gaan evolueren naar jouw eigen kernboodschap.
En hoe is dat dan concreet?
Er zijn er eigenlijk drie. In de literatuur worden die in het Engels omschreven. Dat is bridging, flagging en de U-turn. Je kan ook gewoon in het Nederlands het brugje, de vlag en de u-bocht gaan zeggen. Ik zal een voorbeeldje geven van alle drie. Stel: je maakt een brugje. Het brugje is eigenlijk waarbij je inhoudelijk gaat gaan zoeken naar een link tussen de vraag en je eigen kernboodschap. Ik zeg maar iets: je hebt een evenement. Een festival, bijvoorbeeld. En je hebt dat festival dit jaar zo georganiseerd, dat het vooral aandacht heeft voor bezoekers met een beperking. En je wil dat, eigenlijk, als kernboodschap in de pers krijgen. Maar die journalist stelt jou een vraag, bijvoorbeeld: zeg, ze voorspellen goed weer, het zal een succesvol festival worden, want er is mooi weer dit weekend. Hoe moet je dan van dat weer, naar die boodschap van…
Ja, want die lijken mijlenver uit elkaar te liggen.
Dat heeft daar eigenlijk niets mee te maken. Wel, het brugje zegt dan van: oké, neem een inhoudelijke link. Dan kan je gaan zeggen van: fijn dat het goed weer wordt, dan kan iedereen zich amuseren op ons festival. En met iedereen bedoel ik ook echt iedereen. Ook mensen met een beperking zijn bij ons van harte welkom. We hebben er van alles aan gedaan, we hebben heel veel geïnvesteerd om het terrein zeer toegankelijk te maken. Dus als het dit weekend goed weer wordt, is dat ook fijn voor mensen met een beperking. Zie je wat ik doe? Ik heb dus, eigenlijk, wel op de vraag geantwoord. Ik heb het over het weer gehad. Ik ben zelfs op het einde nog eens op het weer teruggekomen.
Wel, ik zat al mee na te denken, als journalist en als tv-maker, ik kan het er zelfs niet uitknippen.
Je kan niet knippen, precies. Dus je steekt eigenlijk je eigen key message, je kernboodschap, als een sandwich, tussen twee heel kleine stukjes, waar je het over het weer hebt gehad. Die journalist krijgt de indruk van: ja, er is toch over het weer gesproken, dus ik heb een antwoord op mijn vraag. En ze kunnen niet knippen. Dus dat is eigenlijk al een heel slimme techniek, om je eigen boodschap te gaan verkopen. En dan heb je dus flagging of de vlag, waarbij je dus eigenlijk gaat zeggen van: mijn boodschap is belangrijker dan jouw vraag. Ik ga met een heel grote vlag zwaaien, ik ga daar de aandacht op trekken. En dat kan je doen door bepaalde woorden te gebruiken. Woorden die je heel gemakkelijk in staat stellen om dat bochtje te maken. Woorden zoals: belangrijkst. Of: Wat je vooral moet onthouden, is... Of: De kern van de zaak is... En dat zijn eigenlijk dingen...
Klinkt heel politiek, hé.
Het klinkt heel politiek. Het grote verschil met politiekers, is dat zij heel vaak de vraag totaal negeren Dat is niet de bedoeling. Je wil nog altijd beleefd blijven. Je wilt nog altijd netjes op de vraag antwoorden. Stel dat een journalist nu eigenlijk met een ietwat negatievere of een vervelende vraag afkomt. Bijvoorbeeld, we blijven bij het festival, de journalist vraagt naar de veiligheid. We zitten in een tijdperk van terreur, veiligheid is een hot topic. En die blijft daar maar op hameren, van: ja, is eigenlijk wel alles in orde met de veiligheid op je festival? Dan kan je eigenlijk die flagging, die woordjes, gaan gebruiken om te zeggen van: veiligheid is natuurlijk héél belangrijk, maar wat wij vooral willen, is dat er onthouden wordt, dat mensen met een beperking ook op een veilige manier op ons terrein terechtkomen. Snap je?
Opnieuw, ja.
Je draait het eigenlijk naar je eigen boodschap, door die woorden te gebruiken. En dan is er nog een laatste, dat is de u-bocht, of de U-turn.
Dat lijkt me drastisch te klinken.
Dat is een heel moeilijke ook. Dat is niet altijd gemakkelijk. Maar ook daar zijn er weer een paar woordjes die helpen. En de woordjes zijn: en net daarom. Of: en precies daarom. Stel: een journalist stelt jou een heel negatieve vraag. En het is eigenlijk de bedoeling van die U-turn, dat je die negatieve vraag gaat ombuigen naar een kwaliteit van je evenement. Opnieuw, de journalist zegt van: hoe zit het met de veiligheid, want denk maar aan Pukkelpop een paar jaar geleden, daar hebben we toch wel een heel lelijk voorbeeld gezien van hoe het kan gaan op een evenement. Je wil niet in die richting, met jouw antwoord gaan.
Neen.
Daar wil je het niet gaan over hebben. Wel, dan kan je dat eigenlijk aangrijpen, door te zeggen, bijvoorbeeld: ik ben blij dat u over veiligheid begint, want het is net daarom dat we dit jaar heel veel geïnvesteerd hebben in ons terrein, bijvoorbeeld ook voor mensen met een beperking. Dat die op een veilige manier...
En weer zit het erin.
En weer zit het erin. Maar het vraagt oefening. Dat is niet evident. Wij zijn, van kindsbeen af, eigenlijk opgevoed om heel braaf en beleefd op een vraag te antwoorden. Eerst onze ouders, dan op school, dan onze werkgever. En je moet eens een klik maken in je hoofd, door te zeggen van: op niet elke vraag ga ik gewoon beleefd en onderdanig antwoorden, maar ik ga mijn eigen boodschap er gaan inschuiven.
Nu, de meeste mensen zijn al gestresseerd. Er staat een camera op hen. Je moet dan nog met dat soort technieken bezig zijn. Dan zie je op het nieuws vaak heel veel mensen, die daar dan een beetje staan te wriemelen en te dansen voor die camera.
Ja, er is natuurlijk een... Er zijn twee heel belangrijke luiken aan een interview. Zeker als het voor de audiovisuele pers is, als je ook gezien wordt. En dat is je body language, je lichaamstaal. Dus, die trucjes van daarnet, daar gaat het over de inhoud. Maar als jouw lichaamstaal eigenlijk totale onzekerheid uitstraalt, dan gaan die trucjes ook niet helpen, natuurlijk. En er zijn zo wel een aantal heel eenvoudige dingen, die ontzettend belangrijk zijn, waar je moet aan denken. Dat is, één: oogcontact. Houd oogcontact met die journalist. Zodanig dat je, als je begint weg te kijken, niet de indruk geeft dat je onzeker bent. Probeer stil te staan. Hoe meer je wiebelt en hoe meer je, eigenlijk, stapjes voor- en achteruit zet, hoe meer je ook weer die indruk geeft van: ik sta hier eigenlijk niet graag.
Dat is het misschien wel hé.
Ja, dat is ook inderdaad zo. En ik moet eerlijk zeggen: als ik nog presentaties geef, heb ik ook soms nog heel veel zenuwen. Het komt er alleen op aan: hoe kan ik ze verbergen? En één van de sterkste wapens die je hebt, om de trac, om je zenuwachtigheid te verbergen, is een glimlach. Als je die vragen beantwoordt met een vriendelijk kijkend gezicht, geef je, eigenlijk, de kijker de indruk dat die man, of die vrouw, toch wel echt die materie beheerst en daar rustig staat. Ook al gaat vanbinnen het hart tekeer, dan zie je dat aan de buitenkant niet. En studies hebben uitgewezen dat een vriendelijk kijkend gezicht, dat de boodschap daarvan ook langer blijft hangen en dat je geloofwaardigheid stijgt. Dus, het zijn zo een paar kleine dingen, maar het is niet evident. En daarom is het ook niet slecht, dat je daar op voorhand al eens over nadenkt. Of eens een training volgt, bijvoorbeeld. Want, niemand kan dat uit zichzelf hoor. Nee, nee, het is oefenen. Het zijn dingen, die je echt moet gaan leren. Ik merk wel, hoe langer, hoe meer, dat in de bedrijfswereld, ook in ons land, dat daar oog voor is. Dat mensen daar aan denken, om al eens een mediatraining te volgen. Meestal na een slechte ervaring, dat is dan jammer. Maar ja, je doet het, eigenlijk, toch wel beter proactief. Als je weet van: we gaan binnenkort veel met de pers te maken krijgen, laten we misschien toch maar eens, eventjes, een kleine opleiding volgen.
Maar jullie hebben nu zelfs een e-learning module ontwikkeld, met Expert Academy.
Ja, dat klopt. Bij Expert Academy geven we natuurlijk gewone trainingen. Dat kan een personal coaching zijn, dat kan in groep zijn. Maar om de mensen wat tijd te besparen, hebben we voor verschillende trainingen e-learnings opgenomen. Dat betekent dus dat je daar, in je eentje, wanneer je wil, waar je wil, op je laptop, op je smartphone, bij wijze van spreken, kan naar kijken. Meestal is dat een aflevering van, laten we zeggen, een uurtje, anderhalf uur. En dan heb je eigenlijk al de basis mee. Zodanig dat, wanneer je dan, bijvoorbeeld, toch nog een training wil komen volgen, dat we dan meteen met oefeningen kunnen starten. We doen dan die oefeningen, als het gaat over mediatraining, sowieso met camera, dan kan je jezelf ook zien.
Is dat zo belangrijk?
Dat is heel belangrijk. Het is heel confronterend. Mensen zien zichzelf meestal niet graag. Horen hun eigen stem ook niet graag, omdat dat een beetje vreemd is. Maar het is de meest krachtige manier om iets van te leren. Want ik kan wel met woorden feedback geven, maar als je jezelf gezien hebt, dat ga je nooit meer vergeten. En de meeste mensen hebben daar, in het begin, wel een beetje schrik voor, wat schroom voor. En op het einde gaan ze mij eigenlijk altijd bedanken, dat we het op die manier hebben gedaan. Omdat, ja, dat zal ook de realiteit zijn. Als een cameraploeg daar staat. En tegenwoordig is alles beeld geworden, zelfs al is het voor een online platform. Er zal altijd wel een foto aan te pas komen. Dus je moet je toch wel heel erg bewust zijn van die lichaamstaal, ja.
Oké Lies, dank je wel voor al deze tips.
Heel graag gedaan.
En u, beste kijker, bedankt voor het kijken en alweer tot volgende week.
