Grote festivals blijven zich verzetten tegen herbruikbare bekers

Pukkelpop, Rock Werchter, Tomorrowland, Graspop: allemaal moeten ze deze zomer afscheid nemen van de wegwerpbeker. Maar dat gebeurt met lange tanden. "Waarom geen recycleerbare pet-bekers zoals in Nederland?"

Zijn herbruikbare bekers op grote Belgische festivals wel milieuvriendelijker? Pukkelpop, Rock Werchter, Tomorrowland en Graspop moeten deze zomer voor het eerst de wegwerpbeker bannen, maar twijfelen nu openlijk aan het nut. Terecht?

In principe moet drank op evenementen al sinds 1 januari 2020 in herbruikbare bekers worden geserveerd. Al was er een achterpoortje. Door 90 procent, en later 95, van de wegwerpbekers weer in te zamelen en te recycleren, konden organisatoren nog ontsnappen aan die verplichting. Maar dat achterpoortje - of noem het een overgangsmaatregel - verdween vorig jaar. Toch dronk u op heel wat festivals nog bier uit plastic wegwerpbekers. De vier grote festivals - Rock Werchter, Pukkelpop, Graspop en Tomorrowland - en een twintigtal kleinere kregen een uitzondering, omdat ze nog een grote stock aan wegwerpbekers hadden. Die niet gebruiken zou ook een verspilling zijn.

Maar dit jaar is het dus menens. Van Afro-Latino Festival tot Zeverrock, elke festivalbezoeker zal zijn pilsje uit herbruikbare bekers drinken. Frisdrank en water kunnen wel nog in een flesje van gerecycleerd plastic of een blikje aangeboden worden. Maar hoe dan ook is dit voor de grote festivals een gigantische ingreep. "We hebben gemakkelijk twee miljoen herbruikbare bekers nodig", zegt Nele Bigaré van Rock Werchter. Tomorrowland schat het aantal bekers op anderhalf miljoen per dag en wijst erop dat er een groot aanbod aan drank is dat vaak een aangepast glas of beker vereist.

Carwash voor bekertjes

De bekers op het terrein afwassen, is volgens de organisatoren onmogelijk. "De mobiele wasstraten voor de glazen van ons terras Apero, de vipruimte en de backstage, kunnen ongeveer duizend stuks per uur wassen", zegt Bigaré (Rock Werchter). "Dat is haalbaar voor kleinere events, maar niet voor een festival dat elke dag 88.000 bezoekers verwelkomt. Om grote hoeveelheden bekers te wassen, moet een beroep gedaan worden op externe professionele wasstraten. De bekers gaan daar door een soort van ‘carwash’, waar ze een heel was- en droogproces ondergaan."

Tomorrowland bekijkt nog waar het de bekers kan wassen. "Maar dat zal sowieso niet op het terrein kunnen", zegt woordvoerder Debby Wilmsen. "Dat betekent dat het transport vervier- tot verzesvoudigt in vergelijking met vorige jaren, toen we wegwerpbekers gebruikten. Bovendien weegt een herbruikbare beker zes keer zoveel als een recycleerbare." Pukkelpop en Graspop bekijken momenteel nog hoe en waar de herbruikbare bekers gewassen zullen worden.

Het wassen is maar een van de kopzorgen die de herbruikbare beker voor de organisatoren met zich meebrengt. Fraude is een andere. "Vorig jaar hebben we de herbruikbare bekers getest op camping Dreamville en in de backstage. Dat leidde tot veel fraude met de waarborg op de bekers door medewerkers", zegt Wilmsen. "Zij verzamelden bekers en lieten de waarborg terugstorten op hun eigen cashless kaart. Daarenboven is er veel meer extra personeel nodig voor de behandeling van de herbruikbare bekers, wat ook weer resulteert in meer transport."

Veel personeel nodig

Rock Werchter schat dat het voor het verdelen, ophalen en sorteren van de bekers zo’n 100 tot 150 vrijwilligers extra nodig heeft. Tomorrowland wijst er dan weer op dat, ondanks alle inspanningen, heel wat bekers niet terugkomen. "Op Dreamville werden vorig jaar 150.000 herbruikbare bekers per weekend gebruikt", zegt Wilmsen. "Die wegen samen 4.500 kilo. Bij recycleerbare bekers zou de hoeveelheid plastic beperkt worden tot 750 kilo plastic. 18 procent van die herbruikbare bekers zagen we niet terug, ook al vroegen we een waarborg. Dat komt neer op 810 kilo plastic per weekend. Een deel daarvan wordt mee naar huis genomen, waar ze dan misschien nog hergebruikt worden. Sommige bekers werden gelukkig bij het PMD gegooid. Die kunnen ze nog recycleren, maar niet meer hergebruiken. Maar een deel belandde ook in vuilnisbakken op straat, in hotelkamers, aan stations, ... En die worden heel waarschijnlijk verbrand als restafval."

Bijgevolg komen de organisatoren van de vier grootste festivals, afzonderlijk van elkaar, tot eenzelfde bedenking: is het voor grote festivals niet milieuvriendelijker om toch met recycleerbare plastic wegwerpbekers te werken? "Die zamelden we al maximaal in", zegt Frederik Luyten van Pukkelpop. "Vorig jaar slaagden we erin om 95,05 procent van de flesjes, bekers en blikjes te verzamelen. Dat is immens. Wegwerp kun je dat dus niet meer noemen, het is een circulair verhaal." Rock Herk, dat vorig jaar ook een uitzondering kreeg, sluit zich daarbij aan. "We betwijfelen ernstig of herbruikbare bekers daadwerkelijk een positief effect hebben op het milieu", klinkt het. "Laat het ons hopen, want financieel en praktisch gezien is het geen eenvoudige opgave. Het is opmerkelijk dat de Europese wetgeving in Nederland anders geïnterpreteerd wordt, aangezien recycleerbare pet-bekers daar wel als herbruikbaar worden beschouwd. Dat leek ons een ideale piste, al was het in een overgangsfase."

“Vooral economische argumenten”

We legden de opmerking voor aan Karine Van Doorsselaer, hoofddocent ecodesign en materialenleer aan UAntwerpen. "Wegwerp- of herbruikbare bekers, het is een eeuwige discussie", zegt ze. "Er zijn studies, maar die vertrekken vanuit 1.001 aannames en zijn erg afhankelijk van de sector die de studie bestelde. Een pasklaar antwoord is er niet, je moet dat bijna situatie per situatie analyseren. Maar voor festivals zie ik geen reden om nog wegwerpbekers te gebruiken. Hun argumenten zijn vooral economisch, niet ecologisch. Extra transport? Natuurlijk moet je herbruikbare bekers niet gaan wassen in Griekenland. Maar een afstand van 150 kilometer tussen festivalterrein en wasstraat is zelfs nog aanvaardbaar om het ecologischer te houden. Vergeet niet dat ook wegwerpbekersgrote afstanden afleggen. Ook die moeten na productie naar het festivalterrein gebracht worden en later naar het recyclagebedrijf. Dat recyclageproces vraagt ook veel water en energie."

Karl Beerenfenger, projectmanager bij Recycling Netwerk Benelux, deelt die mening. "Het transport en de kost aan water en energie om wegwerpbekers te recycleren, worden snel onderschat. Bovendien zal het hele systeem rond herbruikbare bekers steeds efficiënter en milieuvriendelijker worden. Een argument dat tegenstanders vaak aanhalen, is dat die herbruikbare bekers niet oneindig mee kunnen en vervolgens niet gerecycleerd kunnen worden. Dat klopt, maar ik acht dat in de nabije toekomst wel mogelijk."

Het kan ook anders... Gentse feesten

Arthur Depuydt, projectmedewerker circulaire economie: afval- en materialenbeleid bij Stad Gent, vindt het vreemd dat hier nog altijd twijfel over gezaaid wordt zegt hij in een reactie op LinkedIn. "Op de Gentse Feesten doen we het al sinds 2018 met herbruikbare bekers en sinds 2022 ook alle eten in herbruikbaar materiaal. Onze afvalintercommunale IVAGO haalt spectaculair minder afval op en feesten op een proper festival is zoveel aangenamer dan op een bekertapijt van wegwerp. Als het hier kan met meer dan 300.000 bezoekers op topdagen en 1.6 miljoen bezoekers op 10 dagen, waarom zou het dan niet lukken op de festivals (met een pak minder bezoekers) die de herbruikbare beker blijven in vraag stellen?"