Meerdere Vlaamse festivals houden het voor bekeken. Twee regenzomers, hoge prijzen voor bands en de crisis eisen hun tol. Is het kritische punt bereikt? Zeker tien festivals stopten er vorig jaar of dit jaar mee. Het zijn niet de grote namen zoals Pukkelpop of Tomorrowland, waar de tickets ondanks de crisis steeds duurder worden. Het gaat om kleinere festivals als Popwijk in Opwijk, Rock Henis (Tongeren) en (voorlopig) Repmond Rock in Rupelmonde.
Novarock in Kortrijk houdt een 'sabbatjaar' omwille van de 'financiële haalbaarheid en houdbaarheid op termijn'. Electric Field (Meeuwen-Gruitrede) weet niet 'of het ooit nog zal doorgaan'. En zelfs voor het vierdaagse Casa Blanca, vorig jaar goed voor bijna 90.000 bezoekers, stopt het verhaal na deze zomer.
Nogal wat festivals gebruikten in 2012 of dit jaar het excuus dat ze een 'sabbatjaar' nemen, zegt iemand. "Maar dat is vaak de zachte manier om de exit aan te kondigen."
De redenen zijn velerlei. De kosten om een festival te organiseren, worden steeds hoger. Veiligheid vindt iedereen belangrijk, maar is duur. Alleen al een ‘rampenambtenaar' kost een festival zo'n 3.000 euro. "Ik vind dat de overheid die toenemende kosten eens moet evalueren. Festivals zijn er voor het plezier van de bevolking, maar zonder een zeer gemotiveerde vrijwilliger om al die dossiers te maken, red je het vandaag niet meer", zegt organisator Koen Scholiers (Casa Blanca).
Dat de meeste kleine festivals sterk op een team van vrijwilligers steunen, blijkt, zeker in moeilijker tijden, een achilleshiel. "Je wil iets bewijzen. Zolang de bijval groeit, wordt zo'n team vooruit gestuwd", zegt Peter Lavens van Masters@Rock (Torhout). "Er gaat veel werk in, en dus heb je een positief elan nodig. Wij hebben ons publiek vorige zomer met 70 procent vergroot, maar konden het hoofd toch maar net boven water houden. Dan vraag je je wel eens af waarmee je bezig bent. Voor de volgende editie hebben we echt een groot positief resultaat nodig."
Maar kosten zijn in te schatten en vrijwilligers zijn op te peppen. Voor slecht weer geldt echter geen remedie, en daar hebben verscheidene festivals de afgelopen twee jaar klappen gekregen.
Rock Herk, dat een traditie van dertig jaar heeft, moet de komende weken nog verder onderhandelen met zijn schuldeisers (90.000 euro verlies) om verder te kunnen. Het festival schakelde vorig jaar nochtans al over op een betalend model. "Het was noodzakelijk om voortaan 20 euro per dag te vragen," zegt Maarten Ruelens, "want de kosten werden steeds hoger. Voor een groep mensen die dit vrijwillig doen, was dat financiële risico niet meer te trekken. We hebben geen sterke voorverkoop zoals de grote festivals."
Het voorjaarsfestival Puntpop in Wuustwezel van zijn kant zal dit jaar enkel een kleine zaaleditie kennen. "Na de lage opkomst vorig jaar, mede door het slechte weer, moeten we orde op zaken stellen", zegt Filip Cools. "Als het niet goed gaat neemt de druk toe, want voor vrijwilligers is zo'n festival werkintensief. Willen we het risico nog nemen? De concurrentie met de overgesubsdieerde of gratis festivals is oneerlijk. We kunnen niet zulke grote acts betalen, lokken dus minder volk en hebben dus kleinere sponsors. Het is een vicieuze cirkel."
Bestuur
Gemeenten spelen een belangrijke rol om de risico-ondernemingen die festivals zijn, te behouden. In Herk zal de nieuwe coalitie het festival voortaan fors steunen. In Opwijk zorgen problemen met de burgemeester er dan weer voor dat Popwijk dit jaar verdwijnt. In Zandvoorde is er dit jaar geen Zandrock omdat het WK skeeleren met de beschikbare logistieke steun (materiaal, medewerkers) is gaan lopen. In Genk moet het bestuur wikken of de noden na de sluiting van Ford Genk niet op andere vlakken liggen, waardoor de programmatie van Genk On Stage gehypothekeerd wordt.
En dan hebben sommige festivals te kampen met nieuwe besturen die een andere invulling willen. "We moeten nu minder Engelstalig en meer in het Nederlands programmeren", zegt een organisator die anoniem wil blijven.
Gemeentelijke subsidies kunnen de markt ook sterk beïnvloeden. Nu Belgische acts als Triggerfinger tot 60.000 euro kosten, stoten festivals sneller op hun plafond. Repmond Rock in Rupelmonde, dat plaatsvindt op het Mercatoreiland in de Schelde, kan die acts niet meer betalen, zegt Nils Meyntjens. "Je moet dus proberen een act te boeken wanneer hij nog goedkoop is en dan hopen dat hij tegen festivaltijd groot is omdat StuBru hem veel gedraaid heeft." Het festival zal dit jaar niet plaatsvinden: er is een nieuw concept nodig en de tijd ontbreekt om dat al dit jaar voor elkaar te krijgen.
Volgens Bart Quintens, van het boekingskantoor Artist Agency, zijn vooral de voorjaarsfestivals snel aan het verdwijnen. Vorig jaar was het 's avonds behoorlijk koud in april en mei en dat wreekt zich nu. "Ik zie ook dat de lokale sponsoring minder evident is voor festivals door de economische malaise. Maar kleine festivals schommelen ook mee met de generaties. Soms komt er na enkele jaren een nieuw, jonger team dat wil vernieuwen, de grote toppers inkoopt, met halve beloftes van sponsors instemt. Maar wil het publiek die andere koers? Bij de helft van de festivals overleeft een nieuwe programmator niet. Grote festivals hebben daarentegen een sterke structuur die voor continuïteit zorgt."
Een oplossing voor kleinere festivals om niet voor de groepen, maar voor een aantrekkelijk verhaal te kiezen, dat meer dan muziek aanbiedt, zit in het buitenland in de lift, maar lijkt in Vlaanderen niet echt van de grond te komen. Maar Deep In The Woods, een dergelijk festival in de Ardennen, gaat dit jaar zeker nog door.
